Door onze redacteuren Marc Hijink en Peter Teffer
Het besloten ACTA-overleg wil piraterij en vervalsingen aanpakken. Privacy en rechten van internetters zouden op de tocht staan. „Loze geruchten”, zegt de Europese ACTA-delegatie.
Brussel, 23 maart. „We zijn hier vooral om uit te leggen wat ACTA niet is.” Luc-Pierre Devigne, voorzitter van de Europese handelscommissie, verdoet geen tijd tijdens de toelichting op de Anti-Counterfeiting Trade Agreement (ACTA) in Brussel. Voor hem zit een volgepakte zaal met politici en maatschappelijke organisaties die zich grote zorgen maken over wat ACTA, een overleg tussen de EU, VS, Japan en onder meer Mexico en Nieuw-Zeeland, behelst. Uit uitgelekte documenten blijkt dat strengere straffen voor illegaal downloaden van muziek en films op de onderhandelingsagenda staan. Ook zouden internetaanbieders moeten controleren wat er op hun netwerken gebeurt – een doodzonde in ogen van privacybeschermers en consumentenorganisaties. De afgelopen weken nam de politieke druk op openheid rondom ACTA toe.
Aan Devigne de taak om zijn toehoorders gerust te stellen. „Het zijn allemaal loze geruchten, te danken aan gebrek aan informatie of omdat sommige partijen er een eigen interpretatie op na houden”, zegt Devigne.
De ACTA-partners beklagen zich dat patentrecht, intellectueel eigendom en internetpiraterij niet in de gebruikelijke overlegorganen als de Wereldhandelsorganisatie WTO aan bod kunnen komen. „Dat is zeer moeilijk, deze onderwerpen worden meteen van tafel geveegd door andere leden”, aldus Luc-Pierre Devigne.
Volgens Nico van Eijk, hoogleraar media en telecommunicatierecht, is het te begrijpen dat de onderhandelingen in het geheim beginnen. „Op die manier kun je open praten. Vergelijk het met een gemeenteraad die 5 miljoen euro heeft voor een bouwproject. Dat bedrag moet geheim blijven, anders krijg je allemaal offertes binnen van precies 5 miljoen euro.”
ACTA gaat verder dan alleen internet en downloaden, benadrukt Van Eijk. In ACTA zijn de belangen vertegenwoordigd van de Amerikaanse entertainmentindustrie, maar ook Europese mode- en kledingmerken die geld verliezen door grootschalige vervalsingen. Daarnaast maakt de farmaceutische industrie zich zorgen over nagemaakte medicijnen. „Het verdrag is een onderhandelingsresultaat, waarin deze belangen met elkaar worden uitgeruild.”
Alleen de maatschappelijke belangen van eindgebruikers worden door geen enkele partij in het overleg vertegenwoordigd, zegt Van Eijk. „Daarom is het zo belangrijk dat het Europese Parlement heeft aangegeven dat er geen inbreuk gemaakt moet worden op de rechten die we hier in Europa hebben afgesproken. Je moet voorkomen dat je in een verdrag zaken afspreekt waardoor je achteraf toch weer je wetgeving moet aanpassen.”
Als de Europese delegatie erin slaagt – op aangeven van het Europees Parlement – de andere handelspartners te overtuigen dat de ACTA-agenda openbaar moet zijn, dan is het de vraag of maatschappelijke pijnpunten als de three strike-regeling – waarbij een internetter na drie overtredingen van internet wordt afgesloten – en een grotere verantwoordelijkheid voor providers ook echt van tafel zijn. Nico van Eijk: „De kans is groot dat die onderwerpen dan doorschuiven naar een hoger niveau, waar geen verantwoording hoeft worden afgelegd.”
Aan de andere kant maakt Van Eijk zich geen zorgen dat zulke afspraken ook daadwerkelijk uitgevoerd zouden kunnen worden. „Groot-Brittannië krijgt mogelijk een three strike regeling, Frankrijk heeft er al een. Maar vanuit het juridische apparaat wordt aangegeven dat het wel wat beters te doen heeft dan alle mankracht in te zetten voor het opsporen en veroordelen van individuele overtreders. Het is niet mogelijk om een wet te handhaven waardoor tweederde van de complete Franse bevolking opeens beboet moet worden. Het doel moet de middelen heiligen, maar alleen als middelen in verhouding staan tot het doel.”
En is het Devigne gelukt om de kritiek op ACTA te sussen? Axel Arnbak, van de Nederlandse stichting Bits of Freedom, kreeg de indruk dat hij bij een „schijnvertoning” aanwezig was. „Devigne ontkent dat een van de onderhandelende partijen ooit een three strikes-regel heeft geïntroduceerd, maar uitgelekte documenten bewijzen het tegendeel. Het feit dat Devigne niet wil zeggen welke documenten echt zijn, geeft extra reden tot zorg. Nu is er nog geen duidelijkheid.” Eva Lichtenberger, Oostenrijks Europarlementariër uit de Groene fractie: „De delegatie heeft veel gepraat, maar er is niets gezegd. Als dit een transparante procedure is, moeten ze dat woord nog eens opzoeken.”
Gepubliceerd op 23 maart 2010 in NRC Handelsblad.
Peter Teffer 