Het is een voorbeeld van iemand die zijn eigen advies niet opvolgt. “Koop dat boek!”, adviseert journalist Erwin Blom zijn gehoor meerdere malen in Pakhuis de Zwijger. Maar als Blom zijn eigen advies had opgevolgd, had hij vóór het schrijven al potentiële lezers geronseld om het boek te bestellen. “Dit is inderdaad een beetje crowdfunding achteraf”, zegt Blom grinnikend bij de presentatie van zijn boek ‘Crowdfunding: financier je droom zonder bank of subsidie‘.
Een project als een boek over een specifiek onderwerp leent zich vrij goed voor crowdfunding – financiering door de massa. Bij crowdfunding zoekt een maker donateurs die beloven een bijdrage te leveren. Met veelal kleine bedragen kun je tot één groot bedrag komen. President Obama heeft zo vier jaar geleden ook zijn campagne medegefinancierd, maar zoals iemand opmerkte tijdens de boekpresentatie is het idee eigenlijk zo oud als de collectezak in de kerk.
Grotere netwerken
Wat de digitalisering heeft veranderd, is dat de donateurs vanuit de hele wereld kunnen komen en dat je ze via vele grotere netwerken kunt bereiken. Blom vertelt dat hij aardig wat geld heeft uitgegeven aan crowdfundprojecten. “Een van de voorbeelden waar ik door ben gegrepen, is de Loog Guitar. Ik heb 150 dollar betaald”, aldus Blom. Met zijn donatie (op de site van Loog Guitars staat zijn naam inderdaad tussen de donateurs) hielp hij het project van Rafael Atijas, dat het vervolgens voor kinderen mogelijk maakte om op een makkelijke manier gitaar te leren spelen.
Blom: “Crowdfunding is veel meer dan alleen financiering.” Je bouwt er een schare fans mee op, die voor je project willen pleiten. “Kijk maar, ook vanavond maak ik weer reclame voor de Loog Guitar!” Essentieel aan crowdfunding is dat de donateurs iets terugkrijgen voor hun donatie. Dat kan fysiek zijn, zoals een ansichtkaart of een cadeau, maar dus ook een gevoel iets positiefs te hebben bijgedragen. Men moet het je gunnen.
Overzichtelijke projecten
Voor wie zijn project met crowdfunding wil financieren is het belangrijk dat het een overzichtelijk project is. “Je ziet dat de pieken van donaties liggen bij het begin en het einde van de periode”, stelt Blom. Mensen doneren als je net bent begonnen, en als de deadline nadert. Het heeft dus weinig zin om je project op Kickstarter, het grote Amerikaanse crowdfundplatform, maanden ‘open’ te houden. Blom is dan ook voorzichtig sceptisch over een van de jongste ideeën voor een crowdfundproject: het in stand houden van de wielerploeg van de Rabobank.
Vorige week verscheen het project ‘Wij kopen de ploeg‘ dat als doel heeft om via crowdfunding het voortbestaan van de wielerploeg te verzekeren. Woensdagmiddag had het initiatief volgens de website zelf inmiddels 16.557 ‘ploegbazen’, maar daarmee zijn ze er nog lang niet. Donateurs hebben namelijk tien euro toegezegd, waardoor de teller op 165.570 euro staat. Uiteindelijke doel: 5 miljoen euro. Dat voelt onhaalbaar, aldus Blom. De tegenargumenten beschreef hij al eerder in een blogpost.
2 journalistieke projecten
Op de avond van de boekpresentatie werden ook vijf projecten gepresenteerddie steun zullen krijgen van Fast Moving Targets, het ‘crossmediaal platform’ waar Erwin Blom een van de initiatiefnemers van is. Twee van deze projecten hebben een journalistiek karakter.
David Lingerak bijvoorbeeld wil een documentaire maken over voetbal in China. Hij hoopt 12.000 euro op te halen om de reizen naar China en hotelkosten te betalen. Maar waarom niet een van de vele filmfondsen aanspreken?Na afloop van de avond licht hij toe: dat duurt hem veel te lang. Hij wil de film in mei volgend jaar afhebben, op tijd voor de wedstrijd die het Nederlands elftal komende zomer in China speelt.
Het andere journalistieke idee dat in Pakhuis de Zwijger ter sprake kwam, is van Jeroen Zonneveld, die een clubblad wil maken voor de Jaap Edenbaan. Zijn beoogde bedrag is het meest bescheiden: vijfduizend euro.
Donaties van lezers
Voor (zelfstandige) journalisten is het een interessant idee: sla the middle man over en wend je rechtstreeks tot je publiek. Blom noemt bijvoorbeeld Olaf Koens, die een reis naar Azerbeidzjan financierde met donaties van lezers.
Volgens Koens is crowdfunding echter niet de toekomst van de journalistiek, zo schreef hij twee jaar geleden op De Nieuwe Reporter: “Het is een beetje een one trick pony, het foefje werkt eens en daarna is de nieuwigheid er vanaf. Ik zou het voor een heel goed verhaal misschien nog eens uit de kast kunnen trekken en er zullen zeker journalisten zijn die hetzelfde met succes en misschien wel op herhaling kunnen doen, maar de eeuwige oplossing is het niet”, schreef Koens.
The Sochi Project
Toch is er ruimte voor een langdurige crowdfunding van slow journalism, zo bleek later op de avond. Aansluitend op de boekpresentatie nam Blom met collegajournalist Roeland Stekelenburg het webprogramma Top Names op, waarin onder meer Arnold van Bruggen te gast was.
Schrijver/filmmaker Van Bruggen heeft samen met fotograaf Rob Hornstra inmiddels ongeveer 100.000 euro opgehaald voor hun Sochi Project. Ter voorbereiding op de Olympische Winterspelen, die in 2014 zullen worden gehouden in deze Russische regio, hebben de twee een groot journalistiek project opgezet over het gebied. Sinds 2009 hebben ze minstens 612 donateurs gehad. “Inmiddels al weer een stuk meer, maar ik heb het nieuwe cijfer nog niet op de site gezet”, aldus Van Bruggen.
Niche
Wat belangrijk is, is dat je een niche weet te bereiken, zegt Van Bruggen. In zijn geval: de mensen die in de Kaukasus zijn geïnteresseerd, journalisten, fotografen en fotografieliefhebbers. Het type donateurs hebben ze onderverdeeld in drie categorieën: brons, zilver en goud. De bronzen leden krijgen toegang tot de website, maar de zilveren leden (die iets meer doneren) krijgen daarnaast ook een boek thuis gestuurd – iets dat bij Kickstarter ook goed werkt.
Niet iedereen kan echter een crowdfundingproject goed laten slagen. Een van Bloms andere gasten in het webprogramma was Marijke Krabbenbos, bedenker van Qolors, waar vrouwen T-shirts in allerlei kleuren kunnen bestellen. “Je moet er als persoon ook wel geschikt voor zijn”, meent Krabbenbos. Je moet immers toch een product verkopen. “Ik denk dat het voor extraverte mensen wel gemakkelijker is.” Gelukkig bestaan er in de journalistiek genoeg mensen die aan dat criterium voldoen.
Gepubliceerd op De Nieuwe Reporter op vrijdag 26 oktober 2012
Peter Teffer 