Wat doet technologie met ons en met de samenleving? Die vraag is een van de vragen die ik probeer te beantwoorden in een deel van mijn artikelen, en die vraag is ook het onderwerp van de documentaire Five Star Existence, die draait op het Finse documentairefestival Docpoint.
De film draaide afgelopen november al op het IDFA (om een of andere reden heb ik hem toen gemist), toen als de Finse inzending voor de competitie. In de documentaire portretteert filmmaker Sonja Lindén verschillende Finnen, een aantal Zuid-Koreanen en nog een paar anderen, en laat hen vertellen hoe ze denken over de invloed van internet, mobiele telefoons, robots en andere technologieën in ons leven. Hieronder een aantal van de meest interessante citaten.
De film begint met Lindén zelf, die in een gehaast tempo haar kinderen naar school brengt, naar bijeenkomsten gaat, werkt, en onderwijl continu verbonden is met anderen via haar mobiel. “Ik behoor te ’s werelds minderheid die zeer goed af is. Technologie heeft ons leven gemakkelijker gemaakt. Waarom voel ik me dan niet vrij?”, vraagt ze zich af.
Futurist Mika Mannermaa: “We hebben ons afhankelijk gemaakt van de technologie.” Die afhankelijkheid is de prijs die we betalen voor groter gemak.
“Onze geest kan de technologische vooruitgang niet meer bijhouden”, zegt de Zuid-Koreaan Koh-Young Sam. De volgende stap in de evolutie van de informatiemaatschappij zal de ‘alomtegenwoordigheid’ van technologie zijn, oftewel ‘ubiquitous computing’. Onze relatie met de natuur is natuurlijk, waarmee Koh bedoelt dat we die zonder vragen accepteren: het is er gewoon. Dat zal volgens hem ook gebeuren met overal aanwezige technologie. (En dat gebeurt nu ook al)
De zakenman David G. Moore komt met een klassieke misvatting wanneer hij vertelt over de vele camera’s die Songdo City in Zuid-Korea veilig moeten houden. “Alleen mensen die slechte dingen van plan zijn, zijn bezorgd over het verlies van vrijheid.” Complete onzin, maar goed.
Maar de technologische vooruitgang stoppen, dat kan natuurlijk niet. Waarom eigenlijk? Een van de geïnterviewden zegt: mensen willen avonturen beleven, willen innoveren. Vroeger deden ze dat door te jagen, later door bruggen te bouwen, en nu door verfijnde apparaatjes te ontwerpen.
Softwareontwerper Janne Timmerbacka: “Technologie kan in ons voordeel werken, zolang wij de technologie controleren, en niet andersom.”
Devapath Peters zegt daarover: “De geest is de echte dictator. Het is niet de technologie die onze levens dicteert, dat is onze geest.” En dat is dan ook de impliciete boodschap van de film, waar ik het mee eens ben: Probeer aanwezig te zijn in het moment en vergeet niet dat er een uitknop bestaat.
Peter Teffer 