Justitie in de VS aast op persoonsgegevens van WikiLeaks-medewerkers. De webdienst Twitter werkt daar niet zomaar aan mee.
Rotterdam, 10 dec. Het is voor Amerikanen geen gemakkelijke naam. Toch is het onzorgvuldig van het Amerikaanse ministerie van Justitie dat het Rop Gonggrijp in een gerechtelijk bevel verkeerd heeft gespeld. „In een geval als dit zou je verwachten dat ze de spelling van mijn achternaam controleren”, schrijft de Nederlandse hacker op zijn weblog.
Justitie in de VS heeft microblogsite Twitter gevraagd om gegevens van vier (voormalige) WikiLeaks-medewerkers (Gonggrijp, oprichter Julian Assange, IJslands parlementariër Birgitta Jónsdóttir en Amerikaans hacker Jacob Appelbaum) en van Bradley Manning, de vermoedelijke bron van de belangrijkste documenten die WikiLeaks heeft gepubliceerd. Het gerechtelijk bevel is van 14 december en verbood Twitter om de gebruikers op de hoogte te stellen. Het internetbedrijf maakte met succes bezwaar tegen die geheimhouding en stelde de twitteraars op de hoogte. Afgelopen vrijdagavond bracht Jónsdóttir het nieuws naar buiten, via Twitter.
Wat hebben deze vijf met elkaar gemeen? Assange is oprichter van klokkenluiderswebsite WikiLeaks, die tienduizenden documenten publiceerde over de oorlogen in Afghanistan en Irak en Amerikaanse diplomatieke post. De VS onderzoeken of ze Assange kunnen aanklagen voor het samenzweren met militair Bradley Manning om staatsgeheimen te stelen. Manning wordt ervan verdacht een geheime video naar WikiLeaks te hebben gestuurd waarin te zien is dat Amerikaanse militairen Iraakse burgers doodschieten. Jónsdóttir en Gonggrijp hebben Assange in het voorjaar van 2010 geholpen bij de productie van ‘Collateral Murder’, zoals de video is genoemd. Jacob Appelbaum is vrijwilliger voor de site of is dat geweest.
De vraag is of de VS veel bewijs zullen vinden in de gegevens van Twitter. De site wordt vooral gebruikt om publieke berichten de wereld in te sturen – om die te onderzoeken is slechts een internetverbinding nodig. Mogelijk wil justitie ook privéberichten lezen, maar het is onwaarschijnlijk dat geroutineerde (ex-)hackers als Assange, Gonggrijp en Appelbaum, die experts zijn in het versleutelen van informatie, een openbaar medium als Twitter gebruiken om te communiceren. Verder vraagt justitie wanneer en met welk IP-adres (uniek nummer van de computer dat vaak de geografische locatie vertelt) gebruik werd gemaakt van de dienst. Ook wordt verzocht om creditcard- en bankgegevens, voorbijgaand aan het feit dat Twitter een gratis dienst is.
Het is dan ook waarschijnlijk dat justitie ook informatie heeft opgeëist bij andere webdiensten. WikiLeaks wil dat Google en Facebook bekendmaken of zij ook dergelijke verzoeken hebben ontvangen. Vooralsnog geven die bedrijven geen commentaar. Bekend is dat overheden regelmatig gegevens opvragen bij websites. In de eerste helft van 2010 kreeg Google van de Amerikaanse overheid 4.287 verzoeken om gebruikersgegevens. In 2009 schreef Newsweek dat Facebook per dag tien à twintig gerechtelijke bevelen ontving.
De subjecten van het bevel aan Twitter prijzen dan ook de houding van Twitter, dat via een juridische procedure in de VS het recht afdwong om de betreffende gebruikers te informeren. Iets wat het niet had hoeven doen. Gonggrijp vraagt zich dan ook op zijn blog af: Wie weet welke andere websites wel gegevens hebben verstrekt zonder hem te verwittigen?
Intussen heeft de ontwikkeling al tot een diplomatiek relletje geleid. Jónsdóttir twitterde direct: „Beseffen ze [de VS] wel dat ik een lid ben van het parlement in IJsland?” De Amerikaanse ambassadeur is op het matje geroepen.
Gepubliceerd op 10 december 2010 in NRC Handelsblad.
Peter Teffer 