next question
Zeven Nederlanders zullen zondag in Wit-Rusland kijken of de parlementsverkiezingen eerlijk verlopen. Geschiedenisstudent Pieter Broer uit Amsterdam vraagt: controleren waarnemers ook wel eens verkiezingen in gevestigde democratieën als Nederland en de Verenigde Staten?
De waarnemers die naar Wit-Rusland gaan, maken deel uit van een missie van de Organisatie voor Veiligheid en Samenwerking in Europa (OVSE). In 1990 ondertekenden de 56 lidstaten, waaronder Nederland en de VS, een document waarin ze onder meer beloven om tijdens verkiezingen waarnemers van andere lidstaten uit te nodigen.
„Na een uitnodiging van de autoriteiten sturen we een kleine missie om een inschatting te maken of en hoe lang er waarnemers heen moeten”, zegt woordvoerder Jens-Hagen Eschenbaecher van het OVSE-kantoor in Warschau.
In 2006 kwam er zo’n missie naar Nederland bij de Tweede Kamerverkiezingen. Nederland kreeg een pluim voor de open, eerlijke manier waarop debatten plaatsvonden, maar wel stipte de OVSE-missie de problemen met stemcomputers aan. De stichting ‘Wij vertrouwen stemcomputers niet’ toonde aan dat het mogelijk was om elektronische stemmen af te tappen. De auteurs adviseerden Nederland een onafhankelijke organisatie op te richten die elektronische stemsystemen controleert.
En ja, ook de VS krijgen voorafgaand en tijdens de presidentsverkiezingen van 4 november bezoek van waarnemers.
Overigens is het niet alleen de OVSE die verkiezingen controleert. In 2004 observeerde ‘De Derde Kamer’, een schaduwparlement, in Nederland de verkiezingen voor het Europees Parlement. De onofficiële waarnemers, afkomstig uit ontwikkelingslanden, maakten zich vooral zorgen over de lage opkomst: 39,3 procent. Dan kunnen we toch nog wat leren van de Wit-Russen. Bij de presidentsverkiezingen in 2006 was de officiële opkomst 92,6 procent.
Peter Teffer
Gepubliceerd op 26 september 2008 in nrc.next.
Peter Teffer 