Seoul/Amsterdam. Uit zowel politiek als internetbedrijven komt de roep een einde te maken aan de anonimiteit van internetgebruikers. De Leeuwarder Courant is de nieuwste in het rijtje: sinds gisteren is het niet meer mogelijk op de krantenwebsite te reageren zonder geldig Facebook-adres.
Vooral na de aanslag van de extreemrechtse Noor Anders Behring Breivik, die veel op internet actief was, werd verplicht gebruik van je echte naam als een oplossing gezien voor agressieve of haatzaaiende reacties op websites. De Duitse minister van Binnenlandse Zaken kreeg in augustus – zoals hij al verwachtte – de hoon van internetactivisten over zich heen toen hij voorstelde dat bloggers hun echte naam moeten prijsgeven.
In Zuid-Korea zijn internetgebruikers sinds 2007 verplicht zich met hun echte naam te registreren als ze willen meedoen aan een online discussie, of een video willen uploaden op een website met minstens 300.000 bezoekers per dag. Twee jaar geleden werd dat uitgebreid tot websites vanaf 100.000 bezoekers per dag, in reactie op een aantal schrijnende gevallen van online pesten.
Of de verplichte registratie de sfeer van het online debat echt heeft verbeterd, is niet bekend. Wetenschappelijk onderzoek naar het effect is nauwelijks gedaan, vertelt onderzoeker Dongyoung Sohn op de Hanyang Universiteit in Seoul. „Politici van de regerende conservatieve partij verdedigen het beleid nog steeds, maar we hebben geen idee of het werkt.” Sohn is voorstander van andere middelen om de online debatcultuur te verbeteren. Een ‘zelfreinigend systeem’ bijvoorbeeld, waarbij deelnemers de toon van elkaars reacties beoordelen.
De verplichte registratie heeft bovendien een negatief effect op de vrijheid van meningsuiting. Sohn: „Ook mensen die iets interessants te zeggen hebben, worden door dit beleid ontmoedigd hun mening te geven. Dat is niet goed voor de democratie.” En zijn collega Lee Jong Kwan, van het Media Future Institute: „Soms willen Koreanen online niet hun volledige mening geven, omdat providers hun persoonlijke informatie hebben.”
Sohn raadt landen die de sfeer op internetfora willen verbeteren niet aan het Koreaanse systeem over te nemen – mede doordat de registratie onlangs in diskrediet raakte door een grootschalig beveiligingslek. Deze zomer werden de gegevens gehackt van 35 miljoen gebruikers van internetdiensten van SK Telecommunications. Daar zaten ook hun burgerservicenummers bij. Een discussie over opheffing van het registratiesysteem laaide op, maar toezichthouder KCC gaf geen krimp. Wel adviseert de KCC internetbedrijven nu gevoelige persoonlijke gegevens te wissen als ze de identiteit van een gebruiker hebben vastgesteld. SK Telecommunications laat desgevraagd weten dat bij inschrijving geen burgerservicenummer meer nodig is, en dat oude persoonsgegevens worden gewist.
In 2009 was Google nog fel tegen Zuid-Korea’s ‘echte-naam-beleid’, maar inmiddels is het Amerikaanse bedrijf niet langer principieel voorstander van het recht op anonimiteit. Sinds de invoering van Google Plus wil het internetbedrijf dat alle gebruikers van dat sociale netwerk hun echte naam gebruiken. Google heeft afgelopen zomer diverse accounts opgezegd van mensen die onder een pseudoniem lid waren geworden, zoals de Australische blogger ‘Skud’. Ze wilde graag een account met die naam omdat veel van haar vrienden haar niet kennen als Kirrily Robert. Op haar blog infotrop.net deed ze uitgebreid verslag van haar contact met Google, dat haar niet tegemoet wilde komen. Overigens heeft Skud eind september haar echte naam officieel veranderd in Alex Bayley.
Facebook controleert al langer streng of zijn leden hun echte naam hebben opgegeven. De reden is begrijpelijk: sociale netwerksites worden vooral gebruikt om contact te houden met vrienden uit het echte leven; je wil dan wel zeker weten met wie je praat. Maar soms zijn websites iets te streng. Een advocaat uit Indianapolis werd dit jaar tijdelijk van Facebook geschopt. Zijn naam? Toevallig dezelfde als die van de baas van Facebook: Mark Zuckerberg.
Gepubliceerd op 2 november 2011 in NRC Handelsblad
Peter Teffer 