Toenemend aantal bloggers in cel

Autoritaire regeringen proberen sfeer van angst te creëren en ‘die tactiek werkt’

Door het uitdragen van meningen nemen bloggers een belangrijke positie in. Hoe effectiever zij dat doen, hoe vaker autoritaire regimes hen aanpakken.

Rotterdam. De eerste vijf jaar van deze eeuw zat Huang Qi in de gevangenis nadat hij kritiek op de Chinese regering had geuit op zijn website. Toch heeft hij van zijn straf niet veel ‘geleerd’. Op de website http://www.64Tianwang.com, opgericht door Huang, verscheen na de aardbeving in de provincie Sichuan van vorige maand kritiek op de manier waarop de Chinese regering omgaat met internationale hulp voor de slachtoffers. Huang werd vorige week gearresteerd en is beschuldigd van „het in bezit hebben van staatsgeheimen”.

Huang is zeker niet de enige. In 2007 zijn wereldwijd zeker drie keer zoveel bloggers gearresteerd als in het jaar daarvoor. Dat schrijven onderzoekers van de University of Washington in Seattle, in het deze maand verschenen World Information Access (WIA)-rapport. Samen met zijn studenten doorzocht communicatiedocent Phil Howard met de zoekmachines Google en LexisNexis nieuwsberichten, weblogs, academische artikelen en andere websites. Ze telden sinds 2003 64 arrestaties van bloggers, waarvan 36 vorig jaar. Howard vermoedt dat het werkelijke aantal nog veel hoger ligt. Bijna alle gevallen kwamen uit het Midden-Oosten en Azië.

De groei van het aantal incidenten in de laatste drie jaar kan deels worden verklaard door het toenemend aantal bloggers, aldus het rapport. De onderzoekers wijzen erop dat in 2004 simpeler blogsoftware beschikbaar kwam en bloggen voor veel meer mensen mogelijk werd. Volgens Technorati, een site die een overzicht van alle weblogs probeert te geven, waren er vorig jaar april 70 miljoen actieve weblogs. Daarnaast denken Howard en zijn studenten dat het aantal arrestaties in een land toeneemt in tijd van politieke onrust.

Dan Gillmor, directeur van het Center for Citizen Media, verklaart het toenemende aantal arrestaties uit de belangrijker positie die bloggers innemen. „Bloggen is gewoon een manier van uitdragen van meningen. Hoe effectiever de manier, hoe vaker deze vorm van meningsuiting zal worden aangepakt door regimes die het er niet mee eens zijn.”

Het onderzoek bevat volgens Sami Ben Gharbia van Global Voices Online wel fouten. Er staan mensen op de WIA-lijst die er niet op horen, andere gevallen ontbreken juist. Toch klopt de conclusie volgens Ben Gharbia wel. „Online-activisten – het gaat niet alleen om mensen met een weblog – worden steeds vaker opgepakt.”

De Duitse blogger Simon Jonas Hadlich deelt de conclusie van Howard. ‘Het aantal arrestaties van bloggers is extreem toegenomen in de laatste een tot twee jaar’, schrijft Hadlich in een e-mail. In 2006 werden volgens Hadlich 15 bloggers opgepakt, in 2007 44. Lagere absolute aantallen dan het WIA-rapport, maar dezelfde relatieve toename.

Volgens Hadlich krijgen de bloggers ook zwaardere straffen dan voorheen. Eind januari werd de Birmese blogger Nay Phone Latt gearresteerd wegens het overtreden van een wet waar zeven jaar cel op staat.

Overigens stijgt het aantal professionele journalisten in de cel ook. Verslaggevers zonder Grenzen telde sinds 2003 97 gevallen.

Onlineactivisme kan in autoritair geregeerde landen een alternatief zijn voor professionele journalistiek. Toen monniken in Birma vorig jaar demonstreerden tegen de junta, bereikte het nieuws de buitenwereld niet via journalisten, maar vooral via bloggers en sociale netwerksites zoals Facebook (een internationale Hyves). Journalisten publiceren meestal onder naam, ‘cyberdissidenten’ kunnen anoniem(er) opereren. Dictaturen kunnen bloggers niet onder controle houden, zegt Hadlich. „Het zijn burgerjournalisten: iedereen kan een potentiële blogger zijn. En je kunt niet iederéén controleren, tenzij je je land wilt uithongeren zoals Noord-Korea doet.” Noord-Koreanen hebben zeer schaars toegang tot internet.

Het compleet onbruikbaar maken van het internet is voor de meeste regimes geen optie. „Dat is niet gunstig voor de economie en voor hun eigen propaganda”, zegt Ben Gharbia. Veel beter werkt het om een aantal kritische bloggers hard aan te pakken, zodat de massa niet meer durft. „Het regime probeert een sfeer van angst te creëren, zodat mensen zichzelf censureren. En die tactiek werkt.”

Vanuit het Westen worden bloggers ondersteund op websites met tips voor activistische bloggers. In het Handboek voor Bloggers en Cyber-dissidenten van Verslaggevers zonder Grenzen staat hoe een weblog het beste opgepikt wordt in zoekmachines en hoe je je IP-adres (het unieke nummer dat bij een internetverbinding hoort) kunt vermommen.

Verder houden bloggers elkaar een beetje in de gaten. Voor veel gearresteerde activisten worden campagnes gehouden. Ook over de arrestatie van Huang Qi verschenen al snel berichten op internet.

Josh Wolf

In de Verenigde Staten heeft blogger Josh Wolf 224 dagen in de cel gezeten. Wolf weigerde videobeelden van een protest tegen de G8 in San Francisco aan de politie te overhandigen. Hij beriep zich op het verschoningsrecht.

’Ik denk dat mijn arrestatie uitzonderlijk was’, schrijft Wolf desgevraagd in een e-mail. De andere bloggers die in de VS zijn opgepakt, zijn aangeklaagd wegens pedofilie of terrorisme.

Gepubliceerd op 20 juni 2008 in NRC Handelsblad en op 24 juni 2008 in nrc.next.