‘Discretie’ EU over onderhandelingen voedt speculaties over harde aanpak van illegaal downloaden
De EU bespreekt met tien landen regels om illegaal downloaden van muziek en films aan te pakken. Critici vrezen dat alle internetters hierdoor in hun vrijheid worden beknot.
Amsterdam. Bijeenkomsten in Guadelajara, Seoul en Rabat. Uitgelekte documenten. Alarmerende berichten op weblogs. De verhalen over de onderhandelingen tussen de Europese Unie en een tiental andere landen over de aanpak van productvervalsingen en internetpiraterij hebben wel iets weg van een spannende complottheorie.
Critici zijn bezorgd dat via de achterdeur strenge regels worden ingevoerd die de vrijheid op internet beperken. De Europese Commissie ontkent dat. Volgens het dagelijks bestuur van de Europese Unie zijn de onderhandelingen in een dermate vroeg stadium dat nog geen conclusies kunnen worden getrokken.
De landen waar de EU mee onderhandelt zijn de Verenigde Staten, Australië, Canada, Japan, Mexico, Marokko, Nieuw-Zeeland, Singapore, Zuid-Korea en Zwitserland. Ze praten al sinds 2007 over een Anti-Counterfeiting Trade Agreement (ACTA).
Het onderdeel daarvan over bestrijding van vervalsingen van merken is niet zo controversieel. De ophef gaat over het „beschermen van intellectueel eigendom in de digitale omgeving”. Voorstanders van een open internet vrezen dat met ACTA de weg wordt vrijgemaakt voor harde aanpak van particuliere downloaders. Vooral een variatie op de three strikes-wet die onlangs in Frankrijk is ingevoerd, is het grote schrikbeeld. Onder zo’n regeling lopen internetters die het auteursrecht schenden, het risico na een aantal waarschuwingen voor straf van internet te worden afgesneden.
De Zweedse Europarlementariër Christian Engström ergert zich eraan dat grootschalige vervalsing en filesharing over één kam worden geschoren. „Het is zeker goed dat productvervalsing wordt aangepakt. Als ik een paar Nike-schoenen koop, moet ik ervan uit kunnen gaan dat het Nike-schoenen zijn. Maar nu worden argumenten tegen vervalsing gebruikt om gewone internetgebruikers het leven zuur te maken”, aldus Engström vorige week in een gesprek in Amsterdam. De politicus van de Zweedse Piratenpartij, onderdeel van de groene fractie in het Europees Parlement, was onlangs gastspreker op een GroenLinks-debat over internetvrijheid. Zijn partij is voor volledige vrijheid voor burgers om gratis via het web muziek en films te delen.
Engström: „In een uitgelekt document dat een ontwerpakkoord zou kunnen zijn, staat dat de deelnemende landen three strikes-wetten moeten invoeren.” Hoe officieel het document is waar de Zweed naar verwijst, is onduidelijk, ook voor hem. Engström: „Het probleem met ACTA is dat burgers en parlementariërs nauwelijks worden geïnformeerd.” De Europese Commissie ontkent dat het om een ontwerpakkoord gaat en spreekt van een „concept paper van één van de onderhandelende partijen”.
De Europese privacywaakhond Peter Hustinx volgt de berichten over de onderhandelingen „met bezorgdheid”. In een persverklaring riep de Nederlander vorige week de Europese Commissie op tot meer openheid. VVD-Europarlementariër Jeanine Hennis-Plasschaert deed donderdag in vragen aan de Europese Commissie hetzelfde. „Is de Commissie het met mij eens dat vergaande speculaties over de mogelijke inhoud (met als gevolg de nodige ophef) juist ontstaan omdat de ACTA-stukken en onderhandelingen geheim zijn?” Haar collega Sophie in ’t Veld (D66) heeft een debat in het Europarlement aangevraagd.
De Europese Commissie, die samen met de lidstaten afgevaardigden naar de onderhandelingen stuurt, weerspreekt dat alles in het geniep gebeurt. „De Europese Commissie heeft [over ACTA] zoveel informatie als mogelijk geleverd en zal dat blijven doen”, laat de woordvoerder van Eurocommissaris Karel de Gucht (Handel) per e-mail weten. Hij wijst op jaarlijkse „stakeholder-conferenties” waar geïnteresseerden welkom zijn. De eerstvolgende is op 22 maart. Maar een factsheet uit september 2008 op de site van de Europese Commissie erkent dat het „vanzelfsprekend is dat intergouvernementele onderhandelingen over zaken die een economische impact hebben, niet in het openbaar plaatsvinden en dat onderhandelaars gebonden zijn aan een zekere mate van discretie.”
Europarlementariër Engström en privacywaakhond Hustinx zijn er niet gerust op. Hustinx wijst erop dat om te controleren of mensen muziek of films downloaden, de privacy ernstig zal worden aangetast. Je kunt immers pas ontdekken of mensen met elkaar muziek uitwisselen, als je het surfgedrag van iedereen scherp in de gaten houdt.
In dat kader verwijst Engström naar de installatie van onderzoeksbureau Europees Observatorium voor Vervalsing en Piraterij. „Als wordt afgesproken dat er strenger op downloaders zal worden gejaagd, heb je een lichaam nodig om dat uit te voeren.”
Hoewel het GroenLinks-debat vooral over auteursrechten ging, riep Europarlementariër Judith Sargentini van die partij de zaal op om zich uit te spreken tegen strenge downloadregels. Ze verwees naar het recente succes van het Europees Parlement in de zaak-Swift, waarbij de parlementariërs een beslissing van de lidstaten over het delen van bankgegevens ongedaan maakten.
Gepubliceerd op 25 februari 2010 in nrc.next en op 1 maart 2010 in NRC Handelsblad.
Peter Teffer 