Hij was de snelst typende verslaggever van de krant en wist altijd waar de belangrijkste superheld van Metropolis nieuws aan het maken was. Maar Clark Kent heeft deze maand ontslag genomen bij de Daily Planet, het dagblad waar het alter ego van Superman onlosmakelijk mee was verbonden.
Kent nam dat besluit in de afgelopen woensdag verschenen Superman 13 (vorig jaar is uitgeverij DC Comics opnieuw begonnen met nummeren om nieuw publiek te werven). In het stripverhaal heeft Kent een woordenwisseling met mediamagnaat Morgan Edge, de eigenaar de krant. Edge eist van Kent spectaculaire artikelen over Superman, in plaats van overtredingen te onderzoeken van woningvoorschriften. Daarop houdt Kent een gepassioneerde rede over de staat van de journalistiek: „Feiten zijn vervangen door meningen. Informatie is vervangen door entertainment. (…) Ik kan niet de enige zijn die misselijk wordt van wat er tegenwoordig voor nieuws doorgaat”, aldus Kent. Geen van zijn collega’s staat hem echter bij en Kent besluit op te stappen.
Wat zou de reden zijn van DC Comics om Kent ontslag te laten nemen, behalve de gebruikelijke media-aandacht die een dergelijke dramatische plottwist bij een beroemd personage garandeert? Het is niet toevallig dat het alter ego van superhelden bovengemiddeld vaak in de journalistiek werkt (zie Welke superhelden werken als journalist?). Met name in de eerste decennia van hun bestaan waren het vooral tienerjongens die de superheldencomics lazen, zegt Dan Hassler-Forest, die onderzoek heeft gedaan naar ideologie en politiek in superheldenverhalen. „Journalist was het soort beroep waar de lezers zich iets bij konden voorstellen. Veel striplezers waren einzelgängers voor wie een individualistisch beroep als journalist aantrekkelijk was”, zegt Hassler-Forest.
Dat de bedenkers van helden als Superman, Spider-Man en Captain Marvel besloten de alter ego’s op een redactie te laten werken, heeft ook een pragmatische reden. Omdat daar het nieuws als eerste binnenkwam, kon de held snel naar de plek van de misdaad. Ook heeft een verslaggever relatief veel vrijheid om de halve dag op pad te zijn (en de wereld te redden). Daarnaast was de krantenwereld voor een aantal van de belangrijkste stripbedenkers bekend terrein. Op 9-jarige leeftijd was Joe Shuster, een van de twee geestelijk vaders van Superman, krantenverkoper in Toronto. In het laatste interview voor zijn dood in 1992 vertelde Shuster dat hij de krant van Clark Kent had gebaseerd op de Toronto Star. En Stan Lee, medebedenker van Spider-Man, deed als tiener al mee aan essaywedstrijden van de New York Herald Tribune.
Dat Kent vertrekt bij de Daily Planet toont volgens Hassler-Forest dat strips proberen aansluiting te vinden bij hun publiek. „Ik denk dat een carrière in de pers voor jonge mannelijke striplezers in de 21ste eeuw niet langer zo aansprekend is. Vooral in de VS is nieuws nu zo sterk een product van multinationale bedrijven dat het romantische beeld van ‘de waarheid zoeken’ nog moeilijk te rijmen valt met die beleving”, aldus de onderzoeker.
In de strip heeft Clark Kent nog geen besluit genomen over zijn toekomst na de Planet, maar volgens schrijver Scott Lobdell gaat hij waarschijnlijk niet bij een ander dagblad solliciteren. „Het is aannemelijker dat hij de nieuwe Huffington Post of Drudge Report opzet dan dat hij iemand anders zoekt om zijn opdrachten en salarisstrook van te krijgen”, aldus Lobdell in USA Today.
Tegelijk lijkt Kent te beseffen dat het nog niet zo gemakkelijk is om een winstgevend nieuwsblog op te zetten. In gesprek met zijn Planet-collega Cat Grant, die enkele pagina’s later ook ontslag blijkt te hebben genomen, zegt hij: „Je moet echt nadenken over hoe je betaald…” Om vervolgens onderbroken te worden door het geluid van een monster dat Metropolis bedreigt. Een moment rust om duiding bij zijn besluit te zoeken, is Superman helaas niet gegund.
Overigens is de tirade van Clark Kent wel een beetje hypocriet. Want zo een ethisch verantwoorde journalist is hij namelijk niet. Veel van zijn methodes om informatie te verkrijgen, zouden door een ombudsman rigoureus worden afgewezen. Kent/Superman gebruikt bijvoorbeeld zijn supergehoor om mensen af te luisteren. Nota bene tijdens de voornoemde discussie over de staat van de journalistiek gebruikt hij zijn superkracht om een sms van collega Lois Lane te lezen.
En in zijn allereerste avontuur Action Comics 1 (1938) negeert hij doodleuk een opdracht van zijn hoofdredacteur om een oorlog in „een kleine Zuid-Amerikaanse republiek” te verslaan. In plaats daarvan reist hij naar Washington om een lobbyist te ‘interviewen’. Zijn ondervragingstechniek is ronduit bedreigend. Overigens zijn zijn collegaverslaggevers van de Daily Planet geen haar beter. Lois Lane staat bekend als een van de weinigen die Superman ooit heeft geïnterviewd – maar heeft tegelijkertijd een liefdesrelatie met haar bron. Maar de Raad voor de Journalistiek zou ook journalisten uit andere strips elke maand een nieuwe veroordeling aan hun kostuum kunnen hangen.
Wat te denken van Peter Parker, die foto’s maakt van gevechten van Spider-Man met criminelen – volledig geënsceneerd fotografeert hij zichzelf zonder daar openheid aan zijn hoofdredacteur over te geven. De minder bekende Phantom Jack kan zichzelf onzichtbaar maken en komt zo aan zijn scoops. Ook onderzoeksjournalist The Question gebruikt zijn gaven om onthullingen te doen.
Dat het altijd nog bonter kan, toont Spider Jerusalem, de hoofdpersoon van de strip Transmetropolitan. Deze gonzojournalist – onmiskenbaar gemodelleerd naar Hunter S. Thompson – schreef ooit een essay over de nieuwverkozen president bestaande uit 8.000 keer het woord fuck. En hij gaat nooit op reportage zonder een flink arsenaal aan vuurwapens.
Gepubliceerd in nrc.next op 30 oktober 2012. Zie ook het kader dat daarbij werd geplaatst met vier voorbeelden van superhelden-journalisten.
Peter Teffer 