Superheldenstrips Standaard Uitgeverij staakte deze week de Nederlandse vertalingen van Spider-Man en andere Marvel Comics. Veel echte fans lezen liever de originele albums in het Engels. Lees verder op de site van NRC Handelsblad.
Tag: Spider-Man
Welke superhelden werken als journalist?
Opvallend veel superhelden werken in de journalistiek. Het alter ego van Superman, Clark Kent, werkt bijvoorbeeld al sinds zijn eerste strip in 1938 als verslaggever bij een krant. Oorspronkelijk werkte Kent bij de Daily Star, vernoemd naar Toronto Star, maar na enkele jaren werd dat de Daily Planet. (Onlangs nam hij daar ontslag) Zijn belangrijkste collega’s daar zijn Pulitzerprijswinnaar Lois Lane en fotograaf Jimmy Olsen. De krant is vergelijkbaar met een grootstedelijke krant als de Washington Post of de New York Times. Hieronder nog drie helden die in de journalistiek werken.
Doorgaan met lezen “Welke superhelden werken als journalist?”
De onderliggende ideologie van Spider-Man en Batman
Spider-Man, Superman, Iron Man en Batman: ze lijken puur vermaak, maar onderzoeker Dan Hassler-Forest ziet een oerconservatieve onderlaag in die superheldenfilms.
Amsterdam, 21 maart. Superheldenfilms die tijdens het presidentschap van George W. Bush verschenen, ondersteunden impliciet zijn beleid. Dat concludeert onderzoeker en docent Engelse taal en cultuur Dan Hassler-Forest in zijn proefschrift Superheroes and the Bush Doctrine: Narrative and Politics in Post 9/11 Discourse. Hassler-Forest promoveert donderdag aan de Universiteit van Amsterdam.
Spider-Man, Superman, Iron Man, alle films over superhelden zijn eigenlijk hartstikke conservatief. Die films lijken misschien ordinair vermaak, maar ze bevatten een veel diepere ideologische lading.
Doorgaan met lezen “De onderliggende ideologie van Spider-Man en Batman”
Recensie Spider-Man: Kravens laatste jacht
In de klassieker Kravens laatste jacht krijgt de Russische jager Kraven voor elkaar wat hij al jaren probeert: hij weet Spider-Man te verslaan, levend te begraven en vervolgens zijn rol over te nemen als ‘held’ in het Spider-Manpak.
Tekenaar Mike Zeck verbeeldt mooi hoe Spider-Man zich fysiek uit het graf probeert te worstelen terwijl schrijver J. M. DeMatteis de innerlijke worstelingen van zowel Spider-Man als Kraven met veel symboliek beschrijft.
Het verhaal uit 1987 bevat een aardig psychologisch portret van held en schurk en laat het aan de lezer zelf om te besluiten wie uiteindelijk de echte winnaar van het gevecht is.
Spider-Man. Kravens laatste jacht Nona Arte 144 pagina’s kleur, softcover, €15,50***
Gepubliceerd op 7 januari 2011 in nrc.next
Recensie Marvel Zombies
De eerste, en origineelste van de drie Marvel-strips die tot nu toe verschenen bij Nona Arte, is het verhaal Marvel Zombies. Daarin zijn superhelden als Spider-Man, Iron Man en Wolverine veranderd in, jawel, zombies.
Het verhaal speelt zich af in een parallel universum dat een kopie is van het ‘echte’ Marvel-universum, met als belangrijk verschil dat de helden in plaats van de wereld te redden zich alleen maar bezighouden met het eten van mensenvlees. Omdat de zombiewereld dus ‘slechts’ een kopie is, kunnen auteur Robert Kirkman en tekenaar Sean Phillips zich uitleven.
Zo wordt X-Men-vijand Magneto (die als een van de weinige nnog normaal is en dus een goeierik) op een gruwelijke wijze verorberd door de Hulk, Spider-Man en andere Marvelfiguren. De dialogen zijn vlot en vaak grappig. De zombies zijn minder eendimensionaal dan hun soortgenoten uit slechte B-films, omdat ze na het eten weer helder kunnen denken.
Dat leidt bij Spider-Man bijvoorbeeld tot zielesmart over het besef dat hij zijn vrouw en tante heeft opgegeten en bij het personage Henry Pym tot ethische vragen over de beangstigend „lekkere” smaak van mensenvlees. Waarna hij een voet afzaagt van een voormalig bondgenoot „omdat ik honger heb”.
Marvel Zombies Nona Arte 112 pagina’s kleur, softcover, €13,50 ****
Gepubliceerd op 7 januari 2011 in nrc.next
Strips Marvel vertaald
Rotterdam, 19 juni. De superhelden van Marvel spreken weer Nederlands. Na de zomer verschijnt de eerste van tien bundels met vertalingen van Amerikaanse strips van uitgeverij Marvel Comics. Dat hebben de vertalers, Peter de Bruin en Olav Beemer, bekendgemaakt.
De eerste vertaalde uitgave, Marvel Zombies, verschijnt in september. In dat verhaal, dat vijf jaar geleden in de Verenigde Staten verscheen, zijn helden als Wolverine, de Hulk en Spider-Man veranderd in zombies.
Uitgeverij Z-Press verzorgde de publicatie van enkele Nederlandstalige Marveltitels, maar in november vorig jaar verschenen de laatste uitgaven van X-Men en Spider-Man bij Z-Press. „De economische crisis doet momenteel de verkochte oplages nog verder dalen”, zei uitgever Robert van Ginhoven van Z-Press destijds. Nu komt er toch een doorstart. De Italiaanse uitgeverij Panini Comics, die de licentie beheert voor Marvelstrips in Europa, heeft een zijn oud-medewerker Andrea Rivi toestemming gegeven voor een aantal vertaalde uitgaven. Hij zal de strips in Nederland uitgeven onder de vlag Nona Arte, wat ‘negende kunst’ betekent. De verspreiding beperkt zich tot stripspeciaalzaken.
Gepubliceerd op 19 juni 2010 in NRC Handelsblad.
Lees ook deze artikelen over vertaalde Marvel comics:
Spider-Man: Kravens laatste jacht (recensie)
Marvel Zombies (recensie)
Avengers Disassembled (recensie)
Superhelden in het Nederlands nu gebundeld (achtergrond)
Spider-Man kwam voort uit groepsproces
Zaak tussen Marvel en kinderen tekenaar Kirby kan invloed hebben op stripverfilmingen
Wie was de ‘bedenker’ van striphelden Spider-Man en de Fantastic Four? Tekenaar Kirby deed afstand van zijn rechten, maar zijn kinderen eisen geld bij Marvel.
Rotterdam, 18 jan. Een puber met de krachten van een spin, mutanten die in ijs veranderen en een wetenschapper die ook een groen monster is? Niemand had in de jaren zestig van de vorige eeuw kunnen bedenken dat de personages uit de weggooistrips van uitgeverij Marvel Comics veertig jaar later miljoenen euro’s zouden opleveren aan verfilmingen en merchandise. Hadden de makers dat geweten, dan waren er waarschijnlijk wel duidelijker afspraken gemaakt over de auteursrechten. En dan zou er nu geen ruzie zijn tussen Marvel en de nabestaanden van een van zijn meest invloedrijke tekenaars, Jack Kirby.
Spider-Man redt de wereld nu digitaal
Internetwinkels nemen steeds meer de rol van de sigarenboer over, bij verkoop comics
Door Peter Teffer
Steeds meer Amerikaanse strips worden gedigitaliseerd. Maar verzamelaars blijven op stripbeurzen zoeken naar dat ene papieren deeltje.
Den Haag. De eigenaar van de Haagse Stripshop begroet de bezoekers die op zaterdagmiddag zijn winkel betreden. Hij herkent zijn vaste klant Peter de Bruin en draait zich meteen om. Uit een lade haalt hij een stapeltje Amerikaanse superheldenstrips, waar De Bruin zich op heeft geabonneerd. De Bruin bladert wat in de bovenste strip van de stapel.
De vraag is hoe lang deze traditie nog blijft bestaan. Niet alleen verschuift de verkoop van comics (het Engelse woord wordt gebruikt om ze te onderscheiden van Europese strips) van speciaalzaken naar internetwinkels, ook is er, net als bij boeken, een digitaliseringsbeweging op gang gekomen. 2010 zou wel eens het jaar kunnen worden van de doorbraak van digitale comics.
Marvel, de grootste Amerikaanse uitgeverij van comics, bekend van Spider-Man en X-Men, probeert het voortouw te nemen. „Je hebt geen glazen bol nodig om te zien dat de jeugd steeds vaker vanaf een scherm leest in plaats van vanaf papier”, vertelt John Dokes via de telefoon. Dokes is adjunct-directeur van Marvels afdeling Online Activiteiten en Marketing. „We willen geen generatie potentiële Marvel-lezers missen.”
De verkoopcijfers van maandelijkse series in de Verenigde Staten waren vorig jaar nog even hoog als in 2008, vertelt Milton Griepp, analist van de popcultuurindustrie. Maar de trend op de lange termijn is neergaand. „Als je als uitgeverij wilt overleven, zul je op de manier moeten leveren die de lezers willen”, aldus Griepp. Niet alleen Marvel, maar ook Dark Horse, IDW en Image – qua marktaandeel de nummers drie, vier en vijf – gaan langzaam digitaal (zie inzet). Opvallende afwezige is Marvels grootste concurrent, DC Comics. Superman en Batman zijn vrijwel nergens in legale digitale vorm te bekennen. De uitgeverij wilde niet meewerken aan dit artikel, maar in een interview met Griepp zei DC-uitgever Paul Levitz vorig jaar dat hij het nut er niet van in ziet om wat digitale comics betreft in de voorhoede te zitten.
Dat er echter behoefte is aan digitale versies van superhelden, blijkt uit de piraterij waar stripboekenwinkels in de Verenigde Staten zeggen onder te lijden. Volgens Griepp zijn de nieuwste comics, die elke woensdag verschijnen, diezelfde dag al door iemand gescand en via filesharing-sites te downloaden. Dokes, van Marvel, zegt: „Voor elke soort content geldt dat je een legaal alternatief voor filesharing moet hebben. De ware fan is bereid om voor het product te betalen, zolang het voor een eerlijke prijs is en gebruiksvriendelijk.” Sinds mei 2009 heeft IDW volgens het hoofd van de afdeling ePublishing „honderdduizenden” afleveringen van hun series (vooral Transformers) verkocht via de iPhone.
Toch zal de oudere generatie comics-lezers waarschijnlijk niet massaal overstappen. Voorafgaand aan het bezoek aan de stripzaak zit Peter de Bruin (41, leest comics sinds zijn 13de) met Olav Beemer (35, lezer sinds zijn 10de) in een café op de Haagse Grote Markt. De Bruin en Beemer hebben van hun hobby (deels) hun beroep gemaakt ; beiden zijn vertaler van Amerikaanse comics.
Over de digitale comics zijn ze niet zo enthousiast. Te klein scherm, niet lekker bladeren. „Iedereen die de oude situatie gewend is, zal gedrukte comics blijven lezen”, zegt De Bruin. Beemer: „Ik zie het de komende twee generaties nog niet gebeuren dat de papieren comic verdwijnt. De lp bestaat nu ook nog.” Veel lezers zijn ook verzamelaars, een aspect dat met digitalisering verdwijnt. De Bruin: „Het heeft zijn charme om op stripbeurzen op zoek te gaan naar dat ene deeltje, om je verzameling compleet te maken.” Beemer stelt zich een weinig romantische toekomst voor de stripbeurs voor. „Heb je dan alleen nog stands met rijen USB-sticks?”
Goedkoper wordt de hobby wel. Daar waar op eBay de eerste editie van Fantastic Four uit 1961 wordt aangeboden voor bijna 6.000 dollar, is de digitale versie op de PSP te koop voor 2 dollar. Een eerste deel van X-Men uit 1963 leverde zes jaar geleden in een recordveiling nog 110.000 dollar (toen ruim 91.000 euro) op. Nu is hij online beschikbaar voor iedereen met een abonnement op de collectie van Marvel Comics Digital Unlimited.
Digitale Comics
Pc of laptop: Op marvel.com/digitalcomics zijn 7.000 afleveringen te vinden van Marvel-strips als Spider-Man, X-Men, Fantastic Four, Iron Man en de Hulk. Voor ongeveer 41 euro per jaar heb je toegang tot de hele collectie. Marvel wil niet bekendmaken hoeveel mensen lid zijn, maar is „blij met het aantal abonnees, dat groeit”. Ook beschikbaar in Nederland.
iPhone: Aanvankelijk werd elke strip als apart iPhone-programmaatje (‘app’) aangeboden. Nu zijn er drie apps die een soort comicwinkel zijn. Twee daarvan zijn beschikbaar in Nederland. Comixology heeft een bestand van 800 comics (naast Marvel-titels series van nog 28 uitgeverijen), de app van iVerse biedt ongeveer 100 comics. Voor uitgeverij IDW Publishing (Transformers, Star Trek, G.I.Joe) heeft iVerse een aparte applicatie ontwikkeld. De derde ‘comicwinkel-app’, Panelfly, is volgens diens CEO pas „over een maand” wereldwijd verkrijgbaar. Uitgeverij Dark Horse verkoopt in de iTunes-winkel losse comic-apps van Hellboy, Terminator en Star Wars.
PSP: Vorige maand heeft PlayStation voor zijn draagbare spelcomputer de dienst Digital Comics geopend. In de catalogus zijn al ruim 600 comics, van Marvel, IDW en Disney. Woordvoerder Folkert Langeveld laat weten dat de dienst „in 2010” in Nederland beschikbaar zal zijn, preciezere informatie is nog niet bekend.
Graphic.ly: Een dienst die nog in de testfase zit is Graphic.ly. Een (niet openbaar) promotiefilmpje laat zien dat Graphic.ly een heel nieuwe manier van comics lezen gaat worden. Een klik op het X-Men-personage Storm leidt je naar een Wikipedia-pagina met een biografie, of naar eerdere strips waarin zij een hoofdrol speelt. Je kunt net als bij Facebook vrienden worden met andere lezers en hen tips geven.
Waar vind je comics in Nederland
De periodiek verschijnende Amerikaanse comic staat in Nederland onder druk. Eind vorig jaar stopte uitgeverij Z-Press met de Nederlandstalige uitgave van de maandelijkse series Spider-Man en X-Men, die in reguliere boekhandels en sigarenzaken werden verkocht. Waar voorganger Juniorpress begin jaren 90 soms 5.000 exemplaren van een nummer verkocht, is dat de laatste jaren teruggevallen naar ongeveer 1.000 per maand.
De originele comics zijn alleen verkrijgbaar in speciaalzaken, waarvan er de afgelopen jaren veel zijn gesloten. Zo sluit Otwyn Kröner vanaf 1 april na 17 jaar zijn stripwinkel aan de Amsterdamse Rozengracht. Hij zal zich concentreren op zijn webwinkel Vandalcomx.com. „De kosten van een winkel zijn hoog en mijn omzetten staan flink onder druk onder andere door het slechte economisch klimaat”, laat Kröner per e-mail weten. Een afhaalpunt in Amsterdam Oost zal nog wel enkele dagen per week open zijn, zo laat hij weten.
Gepubliceerd op 13 januari 2010 in nrc.next.
Einde voor Spinneman
Door Peter Teffer
Spider-Man ligt er halfdood bij. Zijn masker is gescheurd, overal sijpelt bloed uit zijn lichaam. Een toepasselijke omslag voor de laatste Nederlandstalige editie van de superheldenserie, die afgelopen maand verscheen. Na dertig jaar vrijwel onafgebroken te zijn verschenen, is het in Nederland afgelopen met de avonturen van de man die zijn krachten kreeg door een beet van een radioactieve spin.
Tussen 1966 en 1976 verschenen er al avonturen van Spinneman, de X-Mannen, de Vier Verdedigers en de Wrekers. Maar in 1979 begon uitgeverij Juniorpress met een reeks vertalingen van superheldenstrips van de Amerikaanse uitgeverij Marvel, die sindsdien vrijwel elke maand in het Nederlands verschenen. Deze uitgaven (zonder de nu knullig klinkende vertalingen van namen) waren voor veel lezers de eerste kennismaking met superhelden-comics, te koop in boekhandel, sigarenwinkel en supermarkt. De originele Amerikaanse edities kochten ze later in stripspeciaalzaken. Toch bleven veel lezers de Nederlandstalige comics kopen. Uit verzamelwoede, nostalgie en vooral vanwege de community avant la lettre waar lezers van Juniorpress toe hoorden. De Juniorpress-edities kenden een levendige brievenrubriek, waarin lezers filosofeerden over de diepere betekenis van de rassenhaat tegen mutanten, twistten over de vraag of tekenaar Bill Sienkiewicz belabberd of briljant was en vertalers wezen op opmerkelijke vertalingen. Een van de vertalers maakte zich bij de lezers onsterfelijk door het poëtische „So be it” te verbasteren tot „Mij best”. Drie jaar geleden leek er een einde te komen aan de superheldencomics in Nederland. Juniorpress zag er geen heil meer in. De populairste helden werd gered door uitgeverij Z-Press. Tijdelijk.
Want hoewel Marvel sinds 2000 in de bios succes na succes scoort, heeft zich dat niet vertaald naar extra lezers. „De economische crisis doet momenteel de verkochte oplages nog verder dalen”, zegt uitgever Robert van Ginhoven van Z-Press op het internetforum weeklydose.com. Maar… Spider-Man-vertaler Olav Beemer schrijft op hetzelfde forum dat „iemand met hart voor de Nederlandse superheldencomics” een doorstart onderzoekt. Superhelden zijn taai.
Gepubliceerd op 1 december 2009 in NRC Handelsblad.
Peter Teffer 